مننژیوم : علائم،‌انواع، تشخیص و درمان آن

مننژیوم‌ها به عنوان تومورهای مغزی طبقه بندی می‌شوند که از مننژها رشد می‌کنند، غشاهای فیبری که از بافت‌های ظریف سیستم عصبی مرکزی محافظت می‌کنند. اکثر موارد مننژیوم با رشد آهسته و خوش خیم (غیر سرطانی) هستند اما همچنان بسته به محل یا اندازه آنها می‌توانند عوارض جدی ایجاد کنند. احتمال بروز مننژیوم در زنان بیشتر از مردان است و ممکن است در هر سنی ظاهر شود. با این حال، زمانی که آنها در مردان ظاهر می‌شوند، به احتمال زیاد بدخیم هستند. در زنان، بین 50 تا 70 سالگی شایع است. بر اساس تحقیقات، این عارضه در همه فرهنگ‌ها شایع است و فراوانی آماری مشابهی با سایر انواع تومورهای مغزی دارد. مننژیوم در کودکان بسیار نادر است.

مننژیوم‌ها تومورهایی هستند که از لایه­‌های بافتی پوشاننده مغز و نخاع (مننژ) شروع می­‌شوند. بیشتر تومورهای مننژیوم خوش‌­خیم هستند. مننژ (meninges) غشایی است که مغز و نخاع را پشتیبانی و محافظت می­‌کند. مایعی شفاف به نام مایع مغزی-نخاعی (CSF) در فضاهایی که توسط این مننژها تشکیل شده جریان دارد. مننژیوم در هر ناحیه‌ای از مغز و نخاع می‌­تواند شروع شود. اما شیوع این تومورها در مخچه و مخ بیشتر است.

علائم مننژیوم

علائم مننژیوم به محل تومور در مغز بستگی دارد. علائم شایع‌تر عبارتند از:

• تشنج
• ضعف
• از دست دادن بینایی
• از دست دادن شنوایی

انواع مننژیوم

پزشکان بسته به سرعت رشد مننژیوم‌­ها، آن‌ها را به چند گروه تقسیم می­‌کنند. در واقع با این کار درجه تومور را مشخص می‌­کنند. این تومورها امکان دارد درجه پایین (رشد کند) یا درجه بالا (رشد سریع) باشند. بیشتر مننژیوم‌­ها درجه پایین (درجه۲) یا آتیپیک (درجه ۳) هستند. همچنین امکان دارد در موارد نادری این تومورها بدخیم باشند (درجه ۴).

میزان شیوع

حدود ۲۱ مورد از هر ۱۰۰ مورد تومور مغزی (۲۱ درصد) از نوع مننژیوم هستند. این تومور شایع‌­ترین نوع تومور مغزی خوش­خیم است. شیوع مننژیوم در زنان بیشتر از مردان است.

آزمایش‌های تشخیص مننژیوم

برای تشخیص مننژیوم یک سری آزمایش­ باید انجام شوند. پزشک اندازه و محل تومور را بررسی می­‌کند، این کار به پزشک کمک می­‌کند تا برای درمان بیمار برنامه‌­ریزی کند. آزمایش­‌هایی که می‌تواند روی بیمار انجام شوند عبارتند از:

• MRI یا سی تی اسکن
• بیوپسی
• آزمایش خون
• معاینه عصبی
• انجام اسکن برای مشاهده رگ‌­های خونی مغز (آنژیوگرافی مغز)

درمان مننژیوم 

نوع درمانی که بیمار دریافت می­‌کند به این بستگی دارد که تومور درجه پایین (رشد کند) یا درجه بالا (رشد سریع) باشد، به محل تومور نیز بستگی دارد.

پایش

امکان دارد پزشک برای یک مننژیوم درجه پایین، پایش منظم تومور با اسکن MRI را به بیمار توصیه کند. به این عمل پایش فعال می­‌گویند. سپس اگر نشانه­‌هایی مبنی بر رشد تومور مشاهده شود، بیمار تحت درمان قرار می­‌گیرد.

جراحی

یک جراح مغز و اعصاب کل تومور یا فقط بخشی از آن را برمی­‌دارد. گاهی جراحی تنها درمان لازم برای بیمار است. نوع دقیق درمانی که بیمار دریافت می­‌کند به محل تومور بستگی دارد. گاهی برداشتن کل تومور طی جراحی امکان­‌پذیر نیست. به ویژه اگر تومور در اطراف اعصاب و عروق خونی حیاتی در حال رشد باشد. اگر جراح نتواند کل تومور را بردارد، احتمالا لازم باشد که بیمار مجدداً تحت جراحی قرار گیرد. یا اینکه جراح پیشنهاد دهد که بیمار تحت پرتو درمانی قرار گیرد.

پرتو درمانی

در پرتو درمانی از اشعه ایکس پرانرژی برای نابود کردن سلول­‌های تومور استفاده می­‌شود. امکان دارد به دلایل زیر بیمار تحت پرتو درمانی قرار گیرد:

• برای کاهش خطر احتمال بازگشت تومور، به ویژه اگر رشد تومور سریع باشد.
• اگر تومور جایی باشد که برداشتن آن با جراحی دشوار باشد.
• اگر به هر دلیلی نتوان بیمار را جراحی کرد.
• بازگشت (عود) مننژیوم.

ممکن است تحت پرتودرمانی استریوتاکتیک (stereotactic radiotherapy از نوع SRT یا SRS) قرار گیرید. در این روش، دوزهای بالایی از اشعه در جلسات کم به تومور تابیده می­‌شود.

پیگیری (فالو آپ)

بیمار بعد از پایان درمان نیز مرتباً با پزشک یا پرستار خود ملاقات می­‌کند. پزشک در هر قرار ملاقات بیمار را معاینه می‌کند. پزشک درباره حال و احوال بیمار از او سوال می­‌پرسد، و سوالاتی از این قبیل نیز از بیمار می­‌پرسد: آیا علائم یا عوارض جانبی داشته­‌اید؟ و آیا نگران چیزی هستید؟ همچنین ممکن است در برخی از این ملاقات­‌ها اسکن MRI انجام شود.

فاصله بین چکاپ­‌های بیمار به شرایط فردی او بستگی دارد.

• برای درجه ۱، ممکن است بیمار هر سال، به مدت پنج سال MRI انجام دهد. پس از این دوره نیز MRI هر دو سال یک بار انجام می‌­شود.
• برای درجه ۲، نیز ممکن است بیمار هر ۶ تا ۱۲ ماه یکبار MRI انجام دهد. پس از پنح سال نیز، MRI هر دو سال یک بار انجام می­‌شود.
• برای درجه ۳، ممکن است بیمار هر ۳ تا ۶ ماه یکبار MRI انجام دهد. بعد از ۲ سال نیز هر ۶ الی ۱۲ ماه یک بار MRI انجام می­‌شود.

کنار آمدن با مننژیوم

کنار آمدن با تشخیص تومور مغزی هم در عمل و هم از نظر عاطفی بسیار دشوار است. به ویژه اگر فرد به یک تومور نادر مبتلا شود شرایط سخت‌­تر می‌­شود. کسب اطلاعات کافی در مورد نوع تومور، و روش درمان آن می‌­تواند روند کنار آمدن با تومور را آسان­‌تر کند.