سرطان پوست و هر آنچه که باید راجع به آن بدانید!

سرطان پوست از جمله سرطان‌های شایع در جهان است که به دو دستۀ اصلی ملانوم و غیرملانوم تقسیم می‌شود. در این بخش به سرطان غیر‌ملانوم پرداخته خواهد شد که شامل سرطان سلول پایه‌­ای (BCC)، سرطان سلول سنگفرشی (SCC) و سایر انواع نادر سرطان پوست است. سرطان‌های غیرملانوم اغلب در پوست‌هایی ایجاد می­‌شوند که در معرض آفتاب قرار دارند. نرخ موفقیت بالایی برای درمان این سرطان‌ها وجود دارد. حتماً باید به‌طور منظم پوست خود را بررسی کنید.

سرطان‌های پوست غیرملانوما، مانند کارسینوم سلول بازال و کارسینوم سلول سنگفرشی، احتمال گسترش ندارند و ممکن است به جراحی جزئی یا درمان موضعی نیاز داشته باشند. ملانوما، که حدود 1 درصد از سرطان‌های پوست را تشکیل می‌دهد، اما مسئول بیشتر مرگ و میرهای ناشی از سرطان پوست است، ممکن است از طریق سیستم لنفاوی یا جریان خون به سایر اندام ها گسترش یابد (متاستاز).

وظایف پوست

پوست، صرفاً پوششى نيست که اعضای بدن را دربربگيرد بلکه وظایف ديگرى نیز برعهده دارد که از جملۀ آن­‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• محافظت از قسمت­‌های داخلی بدن در برابر آسیب‌­های مختلف
• کمک به کنترل و ثابت نگه‌داشتن دمای بدن
• دفع برخی از مواد زائد از طریق عرق­‌کردن
• ساخت ویتامین D (ویتامین D به شکل‌گیری و حفظ استخوان‌ها کمک می‌کند)

پوست از ۲ لایۀ اصلی تشکیل شده است:

• اِپیدِرم در خارج
• دِرم که زیر اپیدرم قرار گرفته است.

ضخامت اپیدرم و درم در نواحی مختلف پوست، متفاوت است. برای مثال، پوست کف پا، کاملاً ضخیم و حدود 5 میلی‌متر ضخامت دارد. این در حالی است که پوست روی پلک بسیار نازک بوده و فقط حدود 0.5 میلی‌متر ضخامت دارد.

چه چیزی باعث سرطان پوست می‌شود؟

سرطان پوست زمانی اتفاق می‌افتد که بدن آسیب وارده به DNA درون سلول‌های پوست را ترمیم نکند و به سلول‌ها اجازه تقسیم و رشد غیرقابل کنترل را بدهد. آسیب سلولی پوست می‌تواند به دلیل عوامل مختلفی از جمله ژنتیک و نوع پوست ایجاد شود. بیشتر موارد سرطان پوست ناشی از قرار گرفتن بیش از حد در معرض اشعه ماوراء بنفش (UV) از جمله نور خورشید است. علاوه بر قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش، عوامل خطر رایج سرطان پوست عبارتند از:

• سیستم ایمنی ضعیف، ناشی از ویروس‌ها، بیماری‌ها یا درمان سرکوب کننده سیستم ایمنی مرتبط با پیوند اعضا
• خال‌ها
• سابقه شخصی یا خانوادگی سرطان پوست
• شرایط ارثی، مانند خشکی پوست
• سیگار کشیدن
• قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی با اقلامی مانند آرسنیک، قطران صنعتی، زغال سنگ، پارافین و انواع خاصی از روغن
• ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)
• ویروس هرپس مرتبط با سارکوم کاپوزی
• قرار گرفتن در معرض پرتودرمانی

سلول­‌های پوستی

علت بیشتر سرطان‌های پوست، آسیب ناشی از آفتاب است. سلول‌های اپیدرم بیشتر در معرض آسیب ناشی از آفتاب قرار دارند. شایع‌­ترین نوع سلول­‌هایی که در لایۀ اپیدرم دیده می‌شوند، کراتینوسیت نام دارند. در واقع ۹۰٪ سلول‌های اپیدرم، کراتینوسیت­‌ها هستند. سلول‌های پایه، نوعی کراتینوسیت هستند که در پایین اپیدرم دیده می‌شوند. منشأ همۀ سلول‌های طبیعی پوست از لایۀ پایه (Basal layer) است؛ سرطان سلول‌ پایه‌­ای (BCC) نیز از همین قسمت شروع می‌شود.

سرطان سلول پایه‌­ای پوست (BCC)، شایع‌ترین نوع سرطان پوست است و بیشتر در بخش‌هایی از پوست که در معرض آفتاب قرار دارند (مانند سر، صورت، گوش و گردن)، ایجاد می‌شود. دو لایۀ بالای پوست از سلول‌های مرده‌­ای تشکیل شده‌­اند که از لایۀ پایه به سمت بالا رانده شده‌اند. این سلول­‌های مرده پر از کراتین ساخته‌شده توسط کراتینوسیت‌ها هستند. کراتین، ماده­‌ای سخت و مومی است که با قوی‌­تر کردن پوست به حفاظت از بدن کمک می‌­کند.

منشأ سرطان سلول سنگفرشی (SCC) نیز کراتینوسیت‌های اپیدرم است. این سرطان‌­ها در لایۀ سلولی که دقیقاً در بالای لایۀ پایه قرار دارد، ایجاد می‌شوند. سرطان ملانوم از سلول‌های پوستی به نام ملانوسیت‌­ها شروع می‌شود. ملانوسیت‌ها، در لایه‌های عمیق اپیدرم قرار داشته و ماده‌­ای به نام ملانین می‌سازند. ملانین، ماده‌­ای قهوه‌ای رنگ است که ملانوسیت‌ها هنگام قرار‌گرفتن پوست در معرض آفتاب، تولید می‌کنند.

سرطان‌های پوست می‌توانند به آرامی رشد کنند؛ بنابراین چند سال طول می‌کشد تا وجود سرطان تشخیص داده شود. اما در برخی موارد، سرطان پوست می‌تواند به سرعت و ظرف چند ماه رشد کرده و خود را نشان دهد. در صورت وجود مواردی از جمله لکه، زخم و ضایعه بر روی پوست که پس از گذشت ۴ هفته بهبود پیدا نکرده‌­­اند، به پزشک مراجعه کنید.

چه کسانی به سرطان پوست مبتلا می‌شوند؟

قفقازی‌ها نسبت به افرادی که پوست تیره‌تر دارند بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان هستند. همچنین خطر ابتلا به سرطان پوست برای افرادی که موهای بلوند یا قرمز، چشمان آبی یا سبز دارند، یا پوست روشنی که به راحتی می‌سوزد یا دچار کک و مک می‌شود، بیشتر است. خطر ابتلا به سرطان پوست با افزایش سن، احتمالاً به دلیل اشعه ماوراء بنفش انباشته شده از قرار گرفتن در معرض نور خورشید، افزایش می‌یابد.

افرادی که در مناطقی زندگی می‌کنند که در تمام طول سال در معرض نور خورشید قرار می‌گیرند، یا کسانی که زمان زیادی را در خارج از منزل بدون محافظ یا ضد آفتاب می‌گذرانند، در معرض خطر بیشتری قرار دارند. قرار گرفتن در معرض زودهنگام، به ویژه برای افرادی که در دوران کودکی دچار آفتاب سوختگی مکرر شده بودند، خطر ابتلا به سرطان پوست را نیز افزایش می‌دهد.

سرطان‌های پوست ممکن است در افراد جوان‌تری که زمان زیادی را زیر نور خورشید می‌گذرانند نیز دیده شود. پزشکان اغلب یک ضدآفتاب با طیف وسیع با فاکتور محافظت در برابر آفتاب (SPF) 30 یا بالاتر و لباس محافظ را به عنوان اشکالی برای پیشگیری از سرطان پوست توصیه می‌کنند. مردان دو برابر بیشتر از زنان در معرض خطر ابتلا به کارسینوم سلول بازال و سه برابر بیشتر در معرض خطر ابتلا به کارسینوم سلول سنگفرشی هستند.

انواع سرطان پوست

انواع شایع سرطان پوست عبارتند از:

کارسینوم سلول بازال (BCC)

بیش از 80 درصد از سرطان‌های پوستی را کارسینوم سلول بازال (BCC) تشکیل می‌دهد که هر ساله تشخیص داده می‌شوند و در قسمت‌هایی از بدن که بیشترین قرار گرفتن در معرض نور خورشید را دارند، ایجاد می‌شود.

کارسینوم سلول سنگفرشی (SCC)

این نوع از سرطان پوست احتمال بیشتری نسبت به کارسینوم سلول پایه برای حمله به بافت چربی زیر پوست دارد.

ملانوم

ملانوم که در ملانوسیت‌ها، سلول‌های پوستی که رنگدانه قهوه‌ای معروف به ملانین را تولید می‌کنند، تشکیل می‌شود و هنگام قرار گرفتن در معرض نور خورشید تیره می‌شوند.

کارسینوم سلول مرکل

این‌ها در سلول‌هایی ایجاد می‌شود که به پوست حس لامسه می‌دهد و ممکن است به مغز، استخوان‌ها، کبد یا ریه متاستاز دهد.

تشخیص سرطان پوست

تشخیص سرطان پوست معمولا با معاینه بصری شروع می‌شود. بنیاد سرطان پوست و انجمن سرطان آمریکا معاینات ماهانه و بازدید سالانه پزشک را برای غربالگری سرطان پوست توصیه می‌کنند. اگر توسط یک پزشک عمومی ویزیت می‌شوید، امکان دارد به یک متخصص پوست ارجاع داده شوید که می‌تواند آزمایش‌های تخصصی‌تری را انجام دهد. متخصص پوست از یک میکروسکوپ مخصوص یا لنز بزرگنمایی برای بررسی دقیق‌تر نقطه مشکوک استفاده می‌کند، فرآیندی که درماتوسکوپی نامیده می‌شود. در بسیاری از موارد، سرطان پوست در مطب متخصص پوست برداشته می‌شود.

آزمایشات مورد استفاده برای تشخیص سرطان پوست عبارتند از:

• بیوپسی، از جمله بیوپسی برش، بیوپسی اصلاح و بیوپسی پانچ
• اسکن توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن)
• اشعه ایکس
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)

درمان سرطان پوست چگونه است؟

جراحی درمان اصلی سرطان پوست غیرملانومی است، اگرچه ممکن است به شرایط فردی شما بستگی داشته باشد. درمان‌های غیرجراحی مانند انجماد (کرایوتراپی)، کرم‌های ضدسرطان، فتودینامیک تراپی (PDT)، رادیوتراپی و الکتروشیمی‌درمانی نیز در شرایط خاص مورد استفاده قرار می‌گیرند. به طور کلی، درمان برای حداقل 9 نفر از 10 نفر مبتلا به سرطان پوست غیر ملانوما موفقیت آمیز است. اگر سرطان پوست غیر ملانومی دارید، امکان دارد به عنوان بخشی از درمان خود به چندین (یا همه) از این متخصصان مراجعه کنید. وقتی تصمیم می‌گیرید کدام درمان برای شما بهترین است، پزشکان موارد زیر را در نظر می‌گیرند:

• نوع سرطانی که دارید
• مرحله سرطان (اندازه آن و میزان انتشار آن)
• سلامت عمومی

تیم درمانی سرطان، بهترین گزینه درمانی را توصیه می‌کنند، اما تصمیم نهایی با شما خواهد بود. قبل از مراجعه به بیمارستان برای بحث در مورد گزینه‌های درمانی خود، نوشتن لیستی از سوالاتی که می‌خواهید بپرسید ممکن است مفید باشد.

برداشتن سرطان با جراحی

برداشتن سرطان با جراحی عملی است برای بریدن سرطان همراه با بافت سالم اطراف برای اطمینان از برداشتن کامل سرطان. این روش ممکن است در ترکیب با پیوند پوست انجام شود، که شامل برداشتن قسمتی از پوست سالم است، معمولاً از قسمتی از بدن که در آن جای زخم دیده نمی‌شود، مانند گردن، شکم یا بالای ران. سپس به ناحیه آسیب دیده متصل (پیوند) می‌شود. در بیشتر موارد، جراحی برای درمان سرطان پوست غیر ملانومی کافی است.

کورتاژ و الکتروکوتر

کورتاژ و الکتروکوتر تکنیکی مشابه برداشتن جراحی است، اما تنها در مواردی مناسب است که سرطان بسیار کوچک باشد. جراح از یک تیغه کوچک قاشقی یا دایره‌ای برای خراش دادن سرطان قبل از سوزاندن (سوختن) پوست استفاده می‌کند تا سلول‌های سرطانی باقی‌مانده را از بین ببرد و زخم را ببندد. ممکن است لازم باشد این روش 2 یا 3 بار تکرار شود تا از حذف کامل سرطان اطمینان حاصل شود.

سرما درمانی

کرایوتراپی از درمان سرما برای از بین بردن سرطان استفاده می‌کند. گاهی اوقات برای سرطان‌های پوست غیر ملانومایی که در مراحل اولیه هستند استفاده می‌شود. از نیتروژن مایع برای منجمد کردن سرطان استفاده می‌شود و این باعث می‌شود که ناحیه مورد نظر پوسته ایجاد کند. بعد از حدود یک ماه، دلمه حاوی سرطان از روی پوست شما خواهد افتاد. کرایوتراپی ممکن است یک زخم کوچک سفید روی پوست شما باقی بگذارد.

کرم‌های ضد سرطان

کرم‌های ضد سرطان برای انواع خاصی از سرطان‌های پوست غیرملانومی نیز استفاده می‌شوند، اما تنها زمانی توصیه می‌شوند که تومور در لایه بالایی پوست قرار داشته باشد، مانند کارسینوم سلول بازال اولیه و بیماری بوون.

2 نوع اصلی کرم ضد سرطان وجود دارد:

• کرم‌های شیمی درمانی: این کرم‌ها حاوی دارویی به نام 5-fluorouracil هستند.
• کرم‌های محرک سیستم ایمنی: این کرم‌ها حاوی دارویی به نام ایمی کیمود هستند.

برای سرطان پوست غیر ملانوما، از کرم‌های شیمی درمانی حاوی 5- فلورواوراسیل استفاده می‌شود. کرم به مدت چند هفته روی ناحیه آسیب دیده اعمال می‌شود.

از آنجایی که فقط سطح پوست تحت تأثیر قرار می‌گیرد، عوارض جانبی مرتبط با سایر اشکال شیمی درمانی، مانند بیماری یا ریزش مو را تجربه نخواهید کرد. با این حال، پوست شما ممکن است تا چند هفته بعد احساس درد کند. کر‌م‌های محرک سیستم ایمنی حاوی ایمیکیمود برای درمان سرطان سلول‌های بازال با قطر کمتر از 2 سانتی متر استفاده می‌شود. همچنین برای درمان کراتوز اکتینیک و بیماری بوون استفاده می شود. ایمی کیمود سیستم ایمنی شما را تشویق می‌کند تا به سرطان پوست حمله کند و در طی چند هفته استفاده می‌شود.

منبع